Βιβλίο Δασκάλου

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η παρούσα διδακτική ενότητα αναφέρεται στο δικαίωμα στην τροφή, στην κλιματική αλλαγή καθώς και στην μεταξύ τους σχέση.

Με τον όρο κλιματική αλλαγή αναφερόμαστε στη μεταβολή του παγκόσμιου κλίματος και ειδικότερα σε μεταβολές των μετεωρολογικών συνθηκών που εκτείνονται σε μεγάλη χρονική κλίμακα. Τέτοιου τύπου μεταβολές περιλαμβάνουν στατιστικά σημαντικές διακυμάνσεις ως προς τη μέση κατάσταση του κλίματος ή τη μεταβλητότητά του, που εκτείνονται σε βάθος χρόνου δεκαετιών ή περισσότερων ακόμα ετών. Οι κλιματικές αλλαγές οφείλονται σε φυσικές διαδικασίες, καθώς και σε ανθρώπινες δραστηριότητες με επιπτώσεις στο κλίμα, όπως η τροποποίηση της σύνθεσης της ατμόσφαιρας. Στη Σύμβαση-Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για τις κλιματίκές μεταβολές (UNFCC), η κλιματική αλλαγή ορίζεται ειδικότερα ως η μεταβολή στο κλίμα που οφείλεται άμεσα ή έμμεσα σε ανθρώπινες δραστηριότητες, διακρίνοντας τον όρο από την κλιματική μεταβλητότητα που έχει φυσικά αίτια.

Κάποια από τα αποτελέσματα της κλιματικής αλλαγής είναι οι συχνές ξηρασίες, οι πλημμύρες και οι διάφορες φυσικές καταστροφές. Οι πιο φτωχοί άνθρωποι δεν έχουν τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουν αυτά τα ακραία καιρικά φαινόμενα, τα οποία έχουν μεγάλες επιπτώσεις στη ζωή τους: καταστραφονται οι σοδειές αλλά και τα σπίτια τους και πεθαίνουν τα ζώα τους, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της πείνας.

Τη σχέση αυτή καλούνται να εσωτερικεύσουν οι μαθητές μέσα απο ποικίλες δραστηριότητες και να ανακαλύψουν τρόπους για την αντιμετώπιση του προβλήματος.

2.  ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

Η παρούσα ενότητα βασίζεται στη μετασχηματίζουσα μάθηση και τη μαθητοκεντρική διδασκαλία. Βάσει αυτών, οι δραστηριότητες δομούνται σε ένα ενιαίο οριζόντιο-διαθεματικό πλαίσιο καθώς συνδυάζονται διαφορετικά γνωστικά αντικείμενα. Ακόμα, επιχειιρείται ο πολιτικός γραμματισμός των μαθητών, δηλαδή η ευαισθητοποίησή τους στα θέματα της βιώσιμης ανάπτυξης σε όλους τους τομείς. Επιπλέον, για την ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων των παιδιών δίνεται έμφαση στην ομαδοσυνεργατική μέθοδο διδασκαλίας και στην ενεργή εμπλοκή των παιδιών σε κάθε δραστηριότητα. Τέλος, ο εκπαιδευτικός οφείλει σε κάθε περίπτωση να αποδομήσει το έτοιμο υλικό που του προσφέρεται και να το προσαρμόσει στις ανάγκες των μαθητών του, έχοντας κατανοήσει τη φιλοσοφική θεώρηση του υλικού.

3.  ΜΕΣΑ ΠΟΥ ΑΞΙΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ

Στο πλαίσιο της μετασχηματίζουσας γνώσης αξιοποιούνται οι Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ) καθώς λειτουργούν παραγωγικά αλλά και απελευθερωτικά. Συγκεκριμένα, τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται είναι:το Google Maps,το πρόγραμμα ζωγραφικής https://pixlr.com, το πρόγραμμα δημιουργίας κομικ https://readwritethink.org , το λογισμικό microsoft office excel,το πρόγραμμα κατασκευής τροφικής πυραμίδας https://users.uoa.gr, τη μηχανή αναζήτησης google, το πρόγραμμα αναπαραγωγής βίντεο youtube και το πρόγραμμα δημιουργίας εννοιολογικού χάρτη https://text2mindmaps.com.

4. ΣΤΟΧΟΙ

Ο γενικότερος στόχος της ενότητας είναι να συνειδητοποιήσουν οι μαθητές ότι το δικαίωμα της τροφής είναι από τα βασικότερα ανθρώπινα δικαιώματα αλλά δεν είναι αυτονόητο για όλους. Κατόπιν, να καταλάβουν ότι η κλιματική αλλαγή έχει άμεση σχέση με το δικαίωμα στην  τροφή καθώς "αφαιρείται" το δικαίωμα αυτό λόγω των ακραίων καιρικών συνθηκών.

Πιο συγκεριμένα, οι μαθητές προσδοκάται:

Να διευκρινίζουν τις δικές τους πεποιθήσεις, αξίες και τρόπο σκέψης, μέσα από το διάλογο και την ανταλλαγή απόψεων σχετικά με το εξεταζόμενο θέμα.

Να κατανοούν τις επαγγελματικές, ηθικές και κοινωνικές τους ευθύνες, κατανοώντας ότι το δικαίωμα στην τροφή επηρεάζεται και από την κλιματική αλλαγή για την οποία όλοι φέρουμε ευθύνη.

Να σκέφτονται συστημικά μέσω της ολιστικής  προσέγγισης ενός θέματος (συνδυασμός κλιματικής αλλαγής και δικαιώματος στην τροφή).

Να εκτιμούν και να οραματίζονται ένα βιώσιμο τρόπο ζωής με αφετηρία την εξασφάλιση τροφής για όλους.

Να αναγνωρίζουν τις πολλαπλές όψεις σε ένα ζήτημα καθώς επεξεργαζόμαστε το δικαίωμα στην τροφή από διάφορες οπτικές γωνίες.

Να αναπτύσσουν ενσυναίσθηση -  βάζοντας δηλαδή τον εαυτό τους στη θέση του άλλου με το να μπαίνουν τα παιδιά στη θέση των παιδιών που δεν έχουν άμεση πρόσβαση στην τροφή αλλά και των ατόμων που πλήττονται από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.

Να συνεργάζονται μεταξύ τους μέσα από τις ομαδικές δραστηριότητες.

Να γνωρίζουν πώς μπορούν να αξιολογήσουν την επίδραση του τρόπου ζωής τους στο περιβάλλον και την κοινωνία.

Να κατανοούν τη σημασία της αειφόρου/βιώσιμης ανάπτυξης στην Ελλάδα, μέσα από την σύγκριση με άλλες περιοχές.

Να βρίσκουν πληροφορίες, να τις αξιολογούν και να τις χρησιμοποιούν με τον κατάλληλο τρόπο καλλιεργώντας την κριτική τους σκέψη.

Να αντιλαμβάνονται περίπλοκες σχέσεις αιτιών-αποτελεσμάτων και δυναμικών ισορροπιών (ένα από τα αίτια της άνισης κατανομής της τροφής είναι η κλιματική αλλαγή).

Να αναστοχάζονται  για τις παρενέργειες και τις συνέπειες που ενδεχομένως συνεπάγεται μια πράξη αφού απλές καθημερινές τους πράξεις μπορούν να οδηγήσουν στην κλιματική αλλαγή.

Να αξιολογούν δεδομένα και να προτείνουν δημιουργικές και βιώσιμες λύσεις.

Να αναλάβουν υπεύθυνη δράση για να αλλάξουν αδικίες και ανισότητες που αφορούν αυτούς και τους άλλους.

Να σκέφτονται και να δρουν με προσανατολισμό το μέλλον αφού οι συνέπειες των πράξεων τους σχετίζονται με το μέλλον.

Να κατανοούν την ανάγκη αλλαγής προς ένα βιώσιμο τρόπο ζωής τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο καθώς πράξεις που δεν οδηγούν στη βιωσιμότητα έχουν ως αποτέλεσμα την αφαίρεση κάποιων δικαιωμάτων από κάποιες ομάδες ατόμων.

Να μάθουν να χρησιμοποιούν κριτικά και να αξιοποιούν τις ΤΠΕ για τον σκοπό που κάθε φορά επιδιώκουν.

6. ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ

Το μάθημα των εικαστικών, σε αυτήν την ενότητα, συνδυάζεται με την πληροφορική, τη γεωγραφία, τη γλώσσα, τα μαθηματικά, την κοινωνική και πολιτική αγωγή και την αγωγή υγείας.

5. ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ/ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Βιβλίο μαθητή

1. Καθημερινή Διατροφή

•  Αρχικά ξεκινώντας την πρώτη δραστηριότητα, ο/η εκπαιδευτικός θα πρέπει να διευκρινήσει τί είναι "τροφική πυραμίδα" και τί "διατροφικές συνήθειες", σε περίπτωση που οι μαθητές δεν το γνωρίζουν. Με την κατασκευή της πρώτης διατροφικής πυραμίδας ελέγχεται η προγενέστερη γνώση τωνμαθητών και γίνεται εισαγωγή στο θέμα της διατροφής.

• Κατόπιν, στη δραστηριότητα στην οποία γίνεται συζήτηση για τη Μεσογειακή Διατροφή, ο/η εκπαιδευτικός παρουσιάζει κάποια εισαγωγικά στοιχεία για τη μεσογειακή διατροφή και προσανατολίζει τη συζήτηση στο τί αυτή περιλαμβάνει.

• Στη συνέχεια προκειμένου να εξετάσουν την Μεσογειακή Διατροφή ως μέρος της Άϋλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Unesco, ο/η εκπαιδευτικός συζητά με τους μαθητές τι είναι Άϋλη Πολιτιστίκή Κληρονομιά και τι περιλαμβάνει αυτή.

• Με την κατασκευή της δεύτερης τροφικής πυραμίδας, ελέγχεται αν οι μαθητές έχουν εσωτερικευσει τις προηγούμενες πληροφορίες.

2. Διατροφικές Συνήθειες Άλλων Πολιτισμών

• Στην πρώτη δραστηριότητα ο/η εκπαιδευτικός προτείνεται να είναι προετοιμνασμένος σχετικά με διατροφικές συνήθειες άλλων πολιτισμών και χωρών ώστε να συμβάλει στην ομαλή εξέλιξη της συζήτησης.

• Στην επόμενη δραστηριότητα ο/η εκπαιδευτικός καλείται να δώσει διευκρινιστικές οδηγίες για τη χρήση του Google Maps, σε όποιον μαθητή τις χρειάζεται.

3. Δικαίωμα στην Τροφή

• Στην πρώτη δραστηριότητα αυτής της υποενότητας, ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να προτρέψει τους μαθητές στο σχολιασμό της εικόνας, εάν διαπιστώσει κάποια δυσκολία στη συνειδητοποίηση του προβλήματος από τους μαθητές. Μέσα από το εξαγόμενο συμπέρασμα, ότι δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι πρόσβαση στην τροφή, ο/η εκπαιδευτικός πρέπει να τονίσει ότι η τροφή αποτελεί ένα από τα βασικά δικαιώματα όλων μας.

• Μέσα από το βιντεάκι γίνεται η επεξεργασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

• Και σε αυτήν τη δραστηριότητα ο/η εκπαιδευτικός θα πρέπει να είναι προετοιμασμένος να προτείνει ομάδες προάσπισης των ανθρωπίνων δικαίωμάτων σε όποια ομάδα μαθητών δεν μπορεί να βρει από μόνη της. Παράλληλα, θα ήταν καλό να παρουσιάσει στους μαθητές μία αφίσα ως πρότυπο, την οποία έχει δημιουργήσει ο ίδιος και πάνω σε αυτήν να τους εξηγήσει τα δομικά χαρακτηριστικά μιας αφίσας (π.χ. εικόνα, λογότυπο κτλ.). Τέλος, απαιτείται να δωσει οδηγίες χρήσης για το πρόγραμμα ζωγραφικής που θα χρησιμοποιηθεί.

4. Κλιματική Αλλαγή

• Αρχικά, ο/η εκπαιδευτικός πρέπει να δώσει κάποιες διευκρινήσεις για το τι είναι εννοιολογικός χάρτης και για για την αξία του καθώς και να δώσει οδηγίες χρήσης για το πρόγραμμα κατασκευής εννοιολογικών χαρτών. ΄Ετσι, με βάσει τον εννοιολογικό χάρτη που θα δημιουργήσει ο κάθε μαθητής πραγματοποιείται η αρχική αξιολόγηση των γνώσεων του.

• Στην τελευταία αυτή δραστηριότητα, ο/η εκπαιδευτικός θα πρέπει να είναι σε θέση να αναδείξει στους μαθητές τη σχέση μεταξύ της κλιματικής αλλαγής και του δικαιώματος στην τροφή, σε περίπτωση που οι μαθητές δεν μπορούν να κάνουν τη σύνδεση.

Τετράδιο μαθητή

1. Καθημερινή Διατροφή

• Στη δραστηριότητα αυτή εφόσον ο ορισμός των τροφοχιλιομέτρων έχει δοθεί ο/η εκπαιδευτικός χρειάζεται μόνο να δώσει ένα συγκεκριμένο παράδειγμα προκειμένου να κατανοήσουν όλοι οι μαθητές τα τροφοχιλιόμετρα και τον τρόπο υπολογισμού τους. Στη συνέχεια πρέπει να τους παρέχει οδηγίες για τα προγράμματα που χρειάζονται για την ολοκλήρωση της συγκεκριμένης δραστηριότητας.

2. Δικαίωμα στην τροφή

• Ο/Η εκπαιδευτικός πρέπει να είναι ενημερωμένος για την Action Aid και συγκεκριμένα για τη δράση της "Όχι στην πείνα". Κατόπιν, θα πρέπει να παρουσιάσει τα δομικά χαρακτηριστικά ενός ενημερωτικού φυλλαδίου στους μαθητές του.

3. Κλιματική αλλαγή

• Ο/Η εκπαιδευτικός θα πρέπει να παρέχει στους μαθητές τις κατάλληλες οδηγίες για το πρόγραμμα, με το οποίο θα δημιουργήσουν τα κόμικ.